Letland is vanaf 1946 een Russische provincie geweest, daarvoor was het Duits, daarvoor weer Russisch. De enige onafhankelijkheid die Letland in het verleden kende, was een korte periode (1919 - 1939), en vóór die tijd moeten we teruggaan tot de 12e eeuw, erg lang geleden.

Als gevolg van een actieve russificatiepolitek in de regio hebben vele Russen zich na 1946 in Letland gevestigd. Volgens tellingen uit 2005 is er een krappe meerderheid Letten in Letland (59%, in Riga is het nog minder: 45%).

Die kleine meerderheid wil graag laten zien hoe Lets ze is, na al die jaren van Russische overheersing. Letland is trots op zijn identiteit, lees ik in de gids. Natuurlijk is er een opvallend bevrijdingsmonument, twee soldaten houden er de wacht en elk uur wordt met ceremonieel de wacht gewisseld. En daarnaast zien we een ander bijzonder monument (zie het vorige blogje).

Art Nouveau in Riga

In de oude stad van Riga worden koopmanshuizen gerestaureerd, Riga was vroeger een Hanzestad. En een pronkstuk zijn de Art Nouveau gevels van architect Mikhael Eisenstein. Maar voor velen was Eisenstein een Rus. Wat is Lets, wat Russisch?

Ik mis ook informatie over Letse literatuur, Letse schrijvers en dichters. Er is een standbeeld van Janis Rainis , maar de geschiedenis van Letland moet zoveel meer hebben opgeleverd, denk ik dan. Of waren dat misschien Russische schrijvers?

Ik kan me wel voorstellen hoe het is om als Let eindelijk Lets te kunnen zijn. Maar hoe moet het zijn om als ex-Rus nu in Letland te leven? Russische families bleven in Letland, want daar woonden ze al jaren. Wie voor 1940 al inwoner was, werd in 1991 automatisch Lets staatsbuger. Russen die na 1940 in Letland kwamen wonen, moesten nu een inburgeringstest in de Letse taal doen. Minder dan een kwart werd Lets staatsburger, de rest kreeg wel een verblijfsvergunning maar mag niet stemmen.

De officiële taal is Lets, veel Russen spreken die taal niet of willen die niet spreken. De eerste Letse president Vaira Vike-Freiberga zei daarover in 2004: "Er zijn nog steeds mensen die aan hun Russische paspoorten blijven hangen. Maar het aantal Russen die menen dat ze geen Lets kunnen leren omdat het een onbetekenende taal is, neemt af. Langzaam maar zeker zullen we een land worden waar iedereen Lets kan spreken." (NRC-M, 6-03-2004)

Wat maakt een land tot een eenheid? De eenheid van taal en cultuur? Daar gaan nog wel wat jaren overheen.