6 December is in Spanje een vrije dag, de Dia de la Constitucion. Precies dertig jaar geleden werd de huidige Spaanse democratie geboren, na jaren van dictatuur onder Franco. Er kwam een Spaanse grondwet, die op 6 december 1978 per referendum werd aangenomen. De opkomst was groot (67%), de uitslag overweldigend (89 % voor, 8% tegen, 3% blanco).
En dat in een land waarin van oudsher en eigenlijk nog steeds de Catalanen, Basken en Andalusiërs zich autonoom opstellen tegenover het Castilliaanse Centrum in Madrid. In 1978 overwon de gezamenlijke wens het Francoregime af te zweren.
De eerste linkse krant die toen werd opgericht, was El Pais. Zij had al meteen een forse oplage en is sindsdien een spreekbuis gebleven van vooruitstrevend Spanje. De grootste krant van Spanje is een links dagblad!
Deze zaterdag werden er in El Pais liefst twaalf pagina's aan de grondwet besteed. Kom daar eens om in Nederland! Wat weten wij eigenlijk van onze grondwet? Krijgen scholieren daar ooit een les over? Ik kan me dat van mijn schooltijd niet herinneren.
Natuurlijk gaan de stukken in El Pais over de zaken waarin de grondwet wellicht niet meer up-to-date is. Heikele punt blijven bijvoorbeeld de rechten op autonomie. Catalonië noemt zich een 'natie', en het Catalaans wordt er naast de officiële taal, het Castiliaans, onderwezen. Als buitenlander merk je soms onverwacht iets van de taalstrijd, bijvoorbeeld wanneer je geld pint en gevraagd wordt welke taal je wenst. Spanjaarden kunnen dan kiezen tussen Catalaans en Castiliaans.
Maar ook Andalusië presenteert zichzelf als een 'nationale realiteit', een provincie met een eigen karakter en eigen bestuur. En de Baskische Eta is helaas ook nog steeds een realiteit.
Daar staat tegenover dat de terroristische tak van de Eta unaniem wordt veroordeeld. Zo werd onlangs in Fuengirola (Andalusië dus) een monument onthuld voor de slachtoffers van het terrorisme (voornamelijk de Eta).
Een ander onderdeel van de grondwet, dat tamelijk verouderd aandoet, is de verhouding met de katholieke kerk. Hoewel er geen enkele staatsgodsdienst wordt toegestaan, is de regering volgens de grondwet verplicht een positieve band met de bestaande religieuze instanties te onderhouden, in het bizonder de katholieke kerk. Dat leidt tot de vraag of die toevoeging niet allerlei nodeloze discussies losmaakt.
Maar dat Spanje een constitutionele monarchie is, voor velen ter linkerzijde een in wezen verouderde staatsvorm, wordt in de commentaren in El Pais redelijk welwillend beoordeeld. Wat dat betreft lijken Spanje en Nederland wel op elkaar. Een modern koningshuis, in de grondwet verankerd, houdt het land bij elkaar.
